Αθανασία Παππά
Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Εμμηνόπαυσης
Επισκέπτρια Υγείας
ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΕΜΜΗΝΟΠΑΥΣΗ
Η περιεμμηνόπαυση θεωρείται συνήθως η αφετηρία για την ανάπτυξη διαφόρων διαταραχών ειδικά για τις γυναίκες που εμφανίζουν σοβαρά συμπτώματα. Ωστόσο τα συμπτώματα της περιεμμηνόπαυσης μπορεί να έχουν μόνιμη επίδραση στην ψυχικά υγεία και την ποιότητα ζωής των γυναικών και στην μετεμμηνοπαυσιακή περίοδο.
Η εμμηνόπαυση θεωρείται μια φυσιολογική βιολογική κατάσταση . Ωστόσο ορισμένες μεταβολές επηρεάζουν την λειτουργικότητα των γυναικών, σε σωματικό, ψυχικό και κοινωνικό επίπεδο.
Σε μεγάλο ποσοστό οι γυναίκες εμφανίζουν συμπτώματα αγγειοκινιτικής φύσεως και εξάψεις. Υπάρχουν διαφορές μεταξύ των γυναικών ως προς τον ρυθμό που εμφανίζονται αυτά τα συμπτώματα και την διάρκεια που έχουν.
Τα ψυχολογικά συμπτώματα της εμμηνόπαυσης είναι συχνά χειρότερα από τα σωματικά. Συναισθήματα κενού, ανικανότητας, αυτολύπησης, κακοδιαθεσίας και μελαγχολίας είναι τα πιο συχνά που μπορούν να βιώνουν οι γυναίκες σε αυτό το μεταβατικό στάδιο της ζωής τους. Σε άλλες γυναίκες πάλι τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα είναι η ευερεθιστότητα, η αίσθηση στέρησης, η υπερένταση και η οργή. Σε άλλες το χειρότερο σύμπτωμα είναι η εξάντληση, ένα συναίσθημα απόλυτης ανικανότητας να κάνουν τα καθημερινά τους καθήκοντα. Άλλες πάλι είναι αφηρημένες νιώθουν ταραγμένες, έχουν την αίσθηση ότι το μυαλό τους δεν λειτουργεί καλά, ξεχνάνε εύκολα και νιώθουν ότι ζουν έναν εφιάλτη. Μερικές γυναίκες νιώθουν ανεπιθύμητες και απέχουν από την σεξουαλική ζωή.
Ένα ποσοστό γυναικών βιώνουν όλες αυτές τις εναλλαγές στην διάθεση τους, ένα ποσοστό τις βιώνει ελάχιστα και υπάρχουν και οι πολύ τυχερές που δεν θα νιώσουν καμία τέτοια διάθεση.
Τα περισσότερα ψυχολογικά προβλήματα και ανησυχίες στην διάρκεια της εμμηνόπαυσης καθώς και όλες οι φοβίες που γεννιούνται σε αυτή την περίοδο της γυναίκας, οφείλονται στην άγνοια του φαινομένου και στην « αλλαγή στη ζωή» που ενώ το βιώνουν , γνωρίζουν πάρα πολύ λίγα έχοντας μια αόριστη γνώση. Αποτέλεσμα όλης αυτής της άγνοιας είναι να φοβούνται ότι η ερωτική τους ζωή θα τελειώσει, ότι ο σύντροφος ή ο σύζυγος θα πάψει να ενδιαφέρεται , ότι η υγεία τους θα χειροτερέψει, ότι το μυαλό τους θα εξασθενήσει.
Το χειρότερο συναίσθημα που μπορεί να βιώσει μια γυναίκα είναι να νιώθει ότι όλη αυτή την αλλαγή την βιώνει μόνη της και προφανώς σπάνια εκμυστηρεύεται στους γύρω της, όπως τα παιδιά της ή τον σύντροφο της. Δύσκολα κάποιος θα κατανοήσει και θα καταλάβει αυτές τις αλλαγές. Οι γυναίκες αναζητούν την υπομονή, την συμπάθεια και την κατανόηση σε όλες αυτές τις εναλλαγές που θα προκύψουν στην διάθεση τους.
Είναι αρκετές εκείνες οι γυναίκες που έχουν ακούσει τόσα πολλά για αυτά τα συμπτώματα κατάθλιψης που νιώθουν ότι θα περάσουν μια μεγάλη κρίση και ότι τα καλύτερα χρόνια της ζωής τους έχουν τελειώσει.
Η εμμηνόπαυση φυσικά και δεν σημαίνει το τέλος της σεξουαλικής ζωής και δεν φέρνει το γρήγορο ξεθώριασμα της γυναικείας γοητείας όπως νιώθουν κάποιες γυναίκες επειδή ο ωοθηκικός ρυθμός έχει πια σταματήσει. Με τόσες σωματικές και συναισθηματικές αλλαγές που συμβαίνουν δεν πρέπει να ξαφνιαστείτε αν η σεξουαλική σας ζωή διαπιστώσετε ότι αλλάζει. Δώστε χρόνο στον εαυτό σας. Τα μειωμένα επίπεδα ορμονών μπορούν να προκαλέσουν κολπική ξηρότητα ή επώδυνη σεξουαλική επαφή. Σε μειωμένη σεξουαλική επιθυμία μπορεί να οδηγήσουν και τα καρδιακά προβλήματα, η υψηλή αρτηριακή πίεση, η αρθρίτιδα κλπ. , όπως επίσης και διάφορες φαρμακευτικές αγωγές όπως τα αντικαταθλιπτικά ή τα χάπια για την υπέρταση. Οι εξάψεις και ο κακός ύπνος μπορεί να περιορίσουν την ικανότητα για σεξ.
Η απώλεια ύπνου επιβαρύνει την ψυχολογική κατάσταση της γυναίκας λόγο της μείωσης της οιστραδιόλης. Όταν η διάθεση των γυναικών διαταράσσεται , υπάρχουν συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης και όσο αυξάνεται η σοβαρότητα των εξάψεων τόσο μεγαλώνει η πιθανότητα των αυπνιών και μπορεί να παρουσιάζουν δυσκολίες γνωστικού επιπέδου και άλλες ψυχολογικές παραμέτρους όπως εκδήλωση άγχους, φοβιών, πανικού και έντονο στρες. Η βελτίωση των διαταραχών του ύπνου μπορεί να βελτιωθεί με συστηματική σωματική άσκηση.
Η άσκηση βελτιώνει τόσο την διάθεση όσο και την οστική μάζα στις περιεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Οι τρόποι χαλάρωσης μπορεί να βελτιώνουν την ευεξία αλλά δεν έχουν σταθερή και επιβεβαιωμένη επίδραση στις εξάψεις. Είναι γνωστό ότι ο παθητικός καθιστικός τρόπος ζωής οδηγεί σε κακή σωματική υγεία και σε μειωμένη λειτουργικότητα. Η λειτουργική ικανότητα μπορεί να φθίνει μετά την εμμηνόπαυση λόγω κόπωσης, αναιμίας, πόνων στις αρθρώσεις, παχυσαρκίας, διαταραχών του θυρεοειδούς και άλλων καταστάσεων. Οι γυναίκες θα πρέπει να ενθαρρύνονται να διατηρούν ένα κατάλληλο σωματικό βάρος υιοθετώντας υγιεινές διατροφικές συνήθειες και με κάθε τρόπο θα πρέπει να αποθαρρύνονται από το κάπνισμα.
Για την οικοδόμηση μιας υγιούς αυτοεκτίμησης των νεότερων γυναικών που θα τις συντροφεύει στην μετέπειτα ζωής τους μεγαλώνοντας, θα πρέπει να δώσουμε βάση στην ενδυνάμωση τους ώστε να είναι καλύτερα εφοδιασμένες για να αντιμετωπίσουν τα όψιμα χρόνια.
Η πολυπλοκότητα των μεταβολών και η αντιμετώπιση των συμπτωμάτων καθιστούν επιτακτική την συνεργασία των γυναικολόγων με τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας καθώς και με τους επισκέπτες υγείας, προκειμένου να ικανοποιηθούν οι ανάγκες των γυναικών.