Δρ. Χρυσάνθη Σαρδέλη

Μαιευτήρας-Γυναικολόγος, Κλινικός Φαρμακολόγος με εξειδίκευση στην Αναπαραγωγική Τοξικολογία

Αναπλ. Καθηγήτρια Φαρμακολογίας-Κλινικής Φαρμακολογίας ΑΠΘ

Ε-mail: sardeli@auth.gr

 

Η εμμηνόπαυση είναι ένας φυσιολογικός σταθμός στη ζωή κάθε γυναίκας, ο οποίος σηματοδοτείται από την οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως. Εμφανίζεται – για τις περισσότερες γυναίκες – γύρω στα 51 έτη, με μια απόκλιση 3-5 ετών. Αποτελεί μια φυσιολογική κατάσταση με συχνά έντονη συμπτωματολογία και επιπτώσεις στην υγεία και κατ΄ επέκταση στην καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής σημαντικού αριθμού γυναικών. Τα συμπτώματα κάνουν την εμφάνιση τους με την έναρξη της εμμηνόπαυσης ή μπορεί να προϋπάρχουν ήδη από την περίοδο της κλιμακτηρίου και περιλαμβάνουν – εκτός των διαταραχών της εμμήνου ρύσεως – εξάψεις, νυκτερινή εφίδρωση, κολπική ξηρότητα, άλλα ουρογεννητικά συμπτώματα, διαταραχές ύπνου και διάθεσης, αύξηση βάρους, αλλαγές στην υφή και την όψη του δέρματος και των μαλλιών και αλλαγές στην μορφολογία και την αρχιτεκτονική των μαστών και αίσθημα τάσης ή πόνο στους μαστούς. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να επιμένουν έως και 5-8 χρόνια μετά την τελευταία έμμηνο ρύση – αν και αρκετές γυναίκες δεν τα αναφέρουν καθόλου ή τα εμφανίζουν σποραδικά ή σε ήπιο βαθμό.

Πολλές από τις γυναίκες που ταλαιπωρούνται από εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα καταφεύγουν συχνά σε συμπληρωματικές-εναλλακτικές θεραπείες για την αντιμετώπιση  τους, επιλέγοντας μεταξύ άλλων να χρησιμοποιήσουν βότανα ή συμπληρώματα διατροφής ή άλλες συμπληρωματικές-εναλλακτικές θεραπείες, αντί για θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης ή άλλη κατάλληλη, μη ορμονική φαρμακοθεραπεία. Άλλες γυναίκες απαγορεύεται να λάβουν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης λόγω π.χ. ιστορικού καρκίνου του στήθους, προϋπάρχουσας ηπατικής νόσου ή ιστορικού θρομβώσεων ή μπορεί να αρνούνται την θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης λόγω ανησυχίας για πιθανές επιπλοκές. Η επιλογή οποιασδήποτε θεραπείας – συμβατικής, συμπληρωματικής-εναλλακτικής ή συνδυασμών τους – αποτελεί συνήθως περίπλοκο και προσωπικό ζήτημα, που απαιτεί σφαιρική και αμερόληπτη πληροφόρηση και συνεργασία μεταξύ της γυναίκας και του ή της γιατρού της.

Οι διαθέσιμες σήμερα συμπληρωματικές-εναλλακτικές θεραπείες για την αντιμετώπιση των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων χωρίζονται αδρά σε:

• Διατροφικές παρεμβάσεις & εναλλακτική φαρμακοθεραπεία (μεταξύ άλλων: ειδικές δίαιτες, συμπληρώματα διατροφής, βότανα & άλλα φυτοθεραπευτικά προϊόντα, προβιοτικά & θεραπείες που βασίζονται σε χορήγηση βακτηρίων και άλλων μικροοργανισμών)
• Ψυχολογικές παρεμβάσεις & θεραπείες (π.χ. διαλογισμός, ύπνωση, μουσικοθεραπεία, τεχνικές χαλάρωσης, κλπ.)
• Σωματική άσκηση & φυσικοθεραπεία ή άλλων ειδών εναλλακτικές σωματικές θεραπείες (βελονισμός, μαλάξεις, χειροπρακτική θεραπεία/χειρισμοί της σπονδυλικής στήλης, κλπ.)
• Συνδυασμός των παραπάνω: είτε σωματικής άσκησης και ψυχολογικής παρέμβασης, όπως π.χ. η yoga, το tai chi, η χοροθεραπεία και διάφορες μορφές τεχνοθεραπείας, είτε διατροφικής και ψυχολογικής παρέμβασης, όπως π.χ. η ενσυνείδητη σίτιση.

 

Συμπληρωματικές-εναλλακτικές θεραπείες για την αντιμετώπιση των εξάψεων και της νυκτερινής εφίδρωσης

Οι εξάψεις και η νυκτερινή εφίδρωση είναι δύο από τα συχνότερα εμφανιζόμενα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα, τα οποία μπορεί να είναι πολύ δυσάρεστα για κάποιες γυναίκες και να διαρκούν για αρκετά χρόνια, πριν και ιδίως μετά την οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως. Όσες ενοχλούνται σημαντικά, πρέπει να προσπαθήσουν να καταγράψουν τι μπορεί να προκαλεί ή να επιδεινώνει το πρόβλημα, πριν προσπαθήσουν να επιλέξουν τον καλύτερο δυνατό τρόπο αντιμετώπισης του.

Η επιλογή κατάλληλων κλινοσκεπασμάτων (σε στρώματα που να αφαιρούνται εύκολα ή/και διαφορετικά κλινοσκεπάσματα από τον ή την σύντροφο), η κατάποση μικρών ποσοτήτων δροσερού νερού πριν την κατάκλιση, το χαμήλωμα του θερμοστάτη, η αποφυγή αλκοολούχων ποτών, καρυκευμάτων και καφεΐνης, η διακοπή του καπνίσματος, η ένδυση σε στρώματα που να αφαιρούνται εύκολα, η διατήρηση υγιούς βάρους και η χρήση βεντάλιας ή ατομικού ανεμιστήρα είναι κάποιες από τις αλλαγές του τρόπου ζωής που, μαζί με τεχνικές όπως η υπνοθεραπεία, οι τεχνικές αύξησης της ενσυνειδητότητας και ο διαλογισμός, φαίνεται να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα σε κάποιο βαθμό για αρκετές γυναίκες, χωρίς απαραίτητα να προκαλούν μείωση της συχνότητας εμφάνισης εξάψεων ή νυκτερινής εφίδρωσης.

Για τις υπόλοιπες, που μπορεί να απαγορεύεται να χρησιμοποιήσουν θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (επειδή π.χ. διατηρούν τη μήτρα τους και άρα απαγορεύεται να χρησιμοποιήσουν οιστρογονικά σκευάσματα) ή ανησυχούν για τους πιθανούς κινδύνους τέτοιων σκευασμάτων, υπάρχει η επιλογή της λήψης χαμηλών δόσεων παροξετίνης, ενός συνταγογραφούμενου, αντικαταθλιπτικού, μη ορμονικού σκευάσματος, με ικανοποιητική αποτελεσματικότητα και γνωστό προφίλ ασφάλειας.

Αρκετές γυναίκες επιλέγουν εναλλακτικές θεραπείες, όπως λήψη προϊόντων που περιέχουν ισοφλαβόνες σόγιας, δεϋδροεπιανδροστερόνη (DHEA) ή ρίζα φυγοκορίδας (cimicifuga racemosa ή black cohosh). Τέτοια προϊόντα δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικά και η ρίζα φυγοκορίδας μπορεί σπανίως να προκαλεί σοβαρή ηπατική βλάβη ενώ η DHEA μεταβολίζεται σε οιστρογόνα και τεστοστερόνη και μπορεί επίσης να προκαλεί ηπατική βλάβη. Τα συμπτώματα ηπατικής βλάβης περιλαμβάνουν κοιλιακό πόνο, σκουρόχρωμα (μαύρα) ούρα και ίκτερο. Τα φυτοοιστρογόνα, που περιέχονται σε κάποια δημητριακά, λαχανικά, όσπρια (όπως η σόγια και το κόκκινο τριφύλλι) ή καρπούς (όπως ο λιναρόσπορος), είναι ουσίες με ασθενή οιστρογονική δράση. Τόσο η αποτελεσματικότητα τους – ως μερικά υποκατάστατα των συνθετικών ή ενδογενώς παραγόμενων οιστρογόνων – αμφισβητείται από αρκετές μελέτες, οι οποίες συχνά εμφανίζουν αντικρουόμενα αποτελέσματα, όσο και η μακροπρόθεσμη ασφάλεια τους παραμένει άγνωστη, αν και η βραχυπρόθεσμη χρήση τους θεωρείται μάλλον ασφαλής. Η χρήση kava, maca, ελαίου νυχτολούλουδου, dong-quai (Angelica sinensis) και ginseng είναι επίσης ευρέως διαδεδομένη, αν και η αποτελεσματικότητα τους παραμένει αμφιλεγόμενη. Η χρήση kava έχει ενοχοποιηθεί για πρόκληση σοβαρής ηπατικής βλάβης, ενώ η χρήση dong-quai αντενδείκνυται σε ασθενείς που λαμβάνουν το αντιπηκτικό φάρμακο βαρφαρίνη.

Η λήψη βιοπανομοιότυπων ορμονικών σκευασμάτων, εξαιρετικά δημοφιλής στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, αφορά ορμονικά σκευάσματα φυτικής προέλευσης με χημική δομή παρόμοια ή και πανομοιότυπη των αντίστοιχων, ενδογενώς παραγόμενων ορμονών, πρέπει να αποφεύγεται λόγω της έλλειψης πληροφοριών που να επιβεβαιώνουν την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους, αμφιβολιών για την ποιότητα παρασκευής τους και λόγω του ότι η προώθηση τους συχνά συνοδεύεται από παραπλανητικούς ισχυρισμούς, πολλές φορές χωρίς επαρκή ενημέρωση για τους πιθανούς κινδύνους που σχετίζονται με τη λήψη τους.

Ομοίως, ούτε ο βελονισμός (σε σχέση με τον εικονικό βελονισμό), ούτε η γιόγκα έχει αποδειχθεί οριστικά ότι είναι αποτελεσματικά για την αντιμετώπιση των εξάψεων και της νυκτερινής εφίδρωσης.

 

Συμπληρωματικές-εναλλακτικές θεραπείες για την αντιμετώπιση των διαταραχών ύπνου

Η μετάβαση από την αναπαραγωγική ζωή στην εμμηνόπαυση συμβαίνει σε μία περίοδο της ζωής της γυναίκας που, εκτός των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων και της προσωπικής κρίσης ταυτότητας που ίσως βιώνει λόγω αλλαγής φάσης ζωής, καλείται να αντιμετωπίσει και να διευθετήσει πολλά άλλα κρίσιμα προσωπικά, οικογενειακά και επαγγελματικά ζητήματα. Πολλές φορές όλα αυτά μπορεί να προκαλούν ή να συνοδεύονται από κάθε είδους διαταραχές ύπνου. Οι εξάψεις και η νυκτερινή εφίδρωση, όπως και οι διαταραχές της διάθεσης – με κυρίαρχη την κατάθλιψη – που βιώνουν αρκετές γυναίκες, μπορεί να κάνουν ένα προϋπάρχον πρόβλημα ακόμη εντονότερο. Επιπλέον υπάρχουν ερευνητικά δεδομένα που δείχνουν ότι ίσως και η ίδια η αφύπνιση στη μέση της νύκτας μπορεί να γεννά επεισόδια εξάψεων ή νυκτερινής εφίδρωσης.

Το πολύ δυσάρεστο αυτό πρόβλημα αναγκάζει κάποιες γυναίκες καταφεύγουν στην λήψη μη συνταγογραφούμενων σκευασμάτων μελατονίνης, που σε πολλές χώρες λογίζονται ως συμπληρώματα διατροφής, τα οποία περιέχουν μελατονίνη, μία ενδογενή ορμόνη που παράγει ο εγκέφαλος όταν βρισκόμαστε σε σκοτεινό περιβάλλον και η οποία, μεταξύ άλλων, εμπλέκεται στη ρύθμιση του κιρκάδιου ρυθμού και του ύπνου. Δυστυχώς τα υπάρχοντα ερευνητικά δεδομένα δεν είναι επαρκώς ισχυρά ως προς την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια της χρήσης μελατονίνης για την επίλυση προβλημάτων που σχετίζονται με την αϋπνία.  Η λήψη μελατονίνης πρέπει να γίνεται με προσοχή από ανθρώπους που λαμβάνουν συγχρόνως αντιπηκτικά φάρμακα ή είναι αλλεργικοί δραστική ουσία ή τα έκδοχα των σκευασμάτων μελατονίνης, από ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας λόγω επιμήκυνσης του χρόνου δράσης και της πιθανότητας να προκαλείται υπνηλία στη διάρκεια της ημέρας, ενώ απαγορεύεται η λήψη της από ασθενείς με άνοια.

Πέραν τη χρήσης κατάλληλων υπναγωγών φαρμάκων, δηλαδή φαρμάκων που λαμβάνονται με ιατρική συνταγή, τα οποία όμως δεν μπορούν να χρησιμοποιούνται μακροχρόνια, η βελτίωση της ποιότητας του ύπνου υποβοηθείται από την διατήρηση ενός σταθερού ημερήσιου προγράμματος (δηλαδή ‘’κοιμάμαι και ξυπνάω’’ περίπου την ίδια ώρα κάθε μέρα), την αποφυγή του ύπνου αργά το μεσημέρι ή τις απογευματινές ώρες, την αποφυγή της χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών με φωτιζόμενες οθόνες πριν τον ύπνο, τη διατήρηση της θερμοκρασίας του υπνοδωματίου σε ανεκτά για την κάθε γυναίκα επίπεδα, την αποφυγή έντονης σωματικής προσπάθειας ή κατανάλωσης μεγάλων γευμάτων πριν τον ύπνο και την αποφυγή πρόσληψης καφεΐνης ή αλκοόλ. Στις περιπτώσεις που δεν επιτυγχάνεται ικανοποιητική βελτίωση, η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία είναι αποδεδειγμένο ότι βοηθάει στην επίλυση προβλημάτων που σχετίζονται με περιεμμηνοπαυσιακές διαταραχές ύπνου.

 

Συμπληρωματικές-εναλλακτικές θεραπείες για την αντιμετώπιση εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων που σχετίζονται άμεσα ή έμμεσα με τη σεξουαλική υγεία

Περίπου το 15% των γυναικών ηλικίας 45-64 ετών αναφέρουν κάποιο πρόβλημα που σχετίζεται με τη σεξουαλική υγεία τους. Η διακοπή της παραγωγής φυσιολογικών ποσοτήτων οιστρογόνων (και σε μικρότερο βαθμό προγεστερόνης) λόγω της εμμηνόπαυσης συχνά συνδέεται με εμφάνιση κολπικής ξηρότητας και δυσπαρευνίας (δηλαδή πόνου κατά τη σεξουαλική επαφή). Άλλες γυναίκες διαμαρτύρονται ότι αισθάνονται την είσοδο του κόλπου τους στενότερη από πριν, καθώς και για αίσθημα καύσους ή κνησμού τόσο κατά την σεξουαλική επαφή ή και ασχέτως από αυτήν.

Πολλές γυναίκες καταφεύγουν στη χρήση λιπαντικών προϊόντων κατά την επαφή ή την εφαρμογή μη συνταγογραφούμενων ενυδατικών σκευασμάτων του κόλπου που χρησιμοποιούνται συστηματικότερα για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Τα αποτελέσματα διαφέρουν από γυναίκα σε γυναίκα, αλλά η χρήση τέτοιων προϊόντων είναι σχετικά ασφαλής και βολική, αν και η προμήθεια τους συνοδεύεται από σχετική οικονομική επιβάρυνση.

Στις περιπτώσεις μη ικανοποιητικού αποτελέσματος υπάρχουν δύο εγκεκριμένα, μη ορμονικά συνταγογραφούμενα σκευάσματα για την αντιμετώπιση της μέτριας ή σοβαρής δυσπαρευνίας, η πραστερόνη και η οσπεμιφένη (διατίθενται σε χώρες της ΕΕ αλλά δεν κυκλοφορούν στην Ελλάδα), τα οποία έχουν αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα, συγκρίσιμη με αυτή των οιστρογονικών σκευασμάτων, και ικανοποιητική ασφάλεια.

Αρκετές γυναίκες αναφέρουν επιπλέον μειωμένη διάθεση για σεξουαλική δραστηριότητα και μειωμένη σεξουαλική διέγερση. Αυτά τα συμπτώματα δεν είναι βέβαιο ότι σχετίζονται με την οριστική διακοπή της εμμήνου ρύσεως, αλλά φαίνεται ότι μάλλον σχετίζονται με εξωγενείς παράγοντες πρόκλησης άγχους και διάφορα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα. Η συνήθης αντιμετώπιση τέτοιων συμπτωμάτων περιλαμβάνει την επίλυση των προβλημάτων που οδηγούν στην εμφάνιση τους και συμπληρωματικά τη χορήγηση τεστοστερόνης ή συνδυασμού τεστοστερόνης-οιστρογόνων (για τα οποία απαιτείται ιατρική συνταγή) ή DHEA, χωρίς όμως να υπάρχουν επαρκή δεδομένα για την αποτελεσματικότητα ή τη μακροχρόνια ασφάλεια τέτοιων θεραπευτικών επιλογών.

 

Λοιπές συμπληρωματικές-εναλλακτικές θεραπείες και εμμηνοπαυσιακά ενοχλήματα

Το tai chi και κάθε είδους ασκήσεις που συμπεριλαμβάνουν διαλογισμό μπορεί να είναι χρήσιμα στην μείωση της επίπτωσης των συνήθων εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων, συμπεριλαμβανομένων της συχνότητας και της έντασης των εξάψεων, των διαταραχών ύπνου και διάθεσης, του άγχους και των πόνων στους μύες και τις αρθρώσεις. Η υπνοθεραπεία φαίνεται ήδη ότι μπορεί να βοηθάει στην αντιμετώπιση των εξάψεων – αν και είναι γενικώς εξαιρετικά δύσκολο να εντοπίσει κανείς υπνοθεραπευτή ειδικευμένο στη θεραπεία των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων, γεγονός που περιορίζει την αξία τέτοιων θεραπευτικών δυνατοτήτων.

Η λήψη βιταμίνης Ε πιθανολογείται από μικρό αριθμό μελετών ότι μπορεί να βελτιώνει τα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα. Τα ερευνητικά δεδομένα όμως είναι λίγα και η αποτελεσματικότητα φαίνεται να είναι εξίσου μικρή ενώ οι συγκεντρώσεις που περιέχονται στα σχετικά σκευάσματα είναι σχετικά υψηλές. Η λήψη τέτοιων συγκεντρώσεων βιταμίνης Ε μπορεί να συνοδεύεται από αύξηση του κινδύνου αιμορραγίας, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης του κινδύνου εμφάνισης αιμορραγικών αγγειακών εγκεφαλικών επεισοδίων και αντενδείκνυται σε ασθενείς που λαμβάνουν βαρφαρίνη.

Η yoga φαίνεται να είναι εξίσου αποτελεσματική με άλλες μορφές άσκησης όσον αφορά στην ελάττωση της ενόχλησης που προκαλούν τα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα, ιδίως του μυοσκελετικού, και ιδιαίτερα όσον αφορά στην μείωση της γενικευμένης ανησυχίας και κόπωσης και της κατάθλιψης. Σε γενικές γραμμές δεν υπάρχουν στοιχεία που να τεκμηριώνουν την υπεροχή κάποιου τύπου yoga έναντι άλλων.

Η αρωματοθεραπεία, η ρεφλεξολογία, ο βελονισμός και η παραδοσιακή κινεζική ιατρική είναι μερικές από τις εναλλακτικές θεραπείες που έχουν δοκιμαστεί για την αντιμετώπιση των εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων με κάποια επιτυχία. Τα διαθέσιμα ερευνητικά δεδομένα είναι όμως περιορισμένα όσον αφορά στην αποτελεσματικότητα αυτών των θεραπειών, ενώ υπάρχουν και αντικρουόμενα αποτελέσματα που χρήζουν περαιτέρω μελέτης.

 

Επιγραμματικά

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα ως σήμερα ερευνητικά δεδομένα, η λήψη οιστρογόνων παραμένει η πιο αποτελεσματική θεραπευτική επιλογή για την αντιμετώπιση των εμμηνοπαυσιακών εξάψεων και της νυκτερινής εφίδρωσης και συνοδεύεται από τη μεγαλύτερη βελτίωση της ποιότητας ζωής των γυναικών με έντονη συμπτωματολογία. Όσον αφορά στην αντιμετώπιση των λοιπών συνήθων εμμηνοπαυσιακών συμπτωμάτων (δηλαδή διαταραχών ύπνου και διάθεσης και κάθε είδους ουρογεννητικών συμπτωμάτων), αν και η λήψη οιστρογόνων είναι αποδεδειγμένα αποτελεσματική, άλλες μη ορμονικές/μη φαρμακευτικές θεραπευτικές επιλογές (όπως οι κάθε λογής θεραπείες αύξησης της ενσυνειδητότητας, η γνωσιακή συμπεριφορικη θεραπεία και οι διάφορες τεχνικές διαλογισμού ή μείωσης του άγχους) μπορεί να έχουν συγκρίσιμα ή και καλύτερα αποτελέσματα. Η λήψη οιστρογόνων απαιτεί τακτική ιατρική παρακολούθηση και δεν ενδείκνυται για όλες τις γυναίκες, λόγω του κινδύνου εμφάνισης μακροπρόθεσμων επιπλοκών. Αναφορικά με τη μακροχρόνια λήψη μη ορμονικών σκευασμάτων που μπορεί να είναι ή όχι αποτελεσματικά, σε γενικές γραμμές υπάρχει έλλειμα επαρκών ερευνητικών δεδομένων σχετικά με τη μακροχρόνια ασφάλεια τους.

Ένας υγιής τρόπος ζωής, η διατήρηση φυσιολογικού βάρους, μία ισορροπημένη προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική ζωή, ένας βαθμός φυσικής δραστηριότητας και μία γενικότερη θετική στάση ζωής είναι παράγοντες που, σε γενικές γραμμές, δρουν βοηθητικά στην αντιμετώπιση της σωματικής και ψυχικής επιβάρυνσης που μπορεί να επιφέρει η εμμηνόπαυση. Η επιλογή οποιασδήποτε άλλης θεραπείας – συμβατικής, συμπληρωματικής-εναλλακτικής ή συνδυασμών τους – αποτελεί περίπλοκο και προσωπικό ζήτημα και απαιτεί προσεκτική στάθμιση των προσδοκώμενων κερδών έναντι των πιθανών κινδύνων. Όσον αφορά στις συμπληρωματικές-εναλλακτικές θεραπείες, τα υπάρχοντα ερευνητικά δεδομένα είναι σε γενικές γραμμές φτωχά, αντικρουόμενα, κακής ποιότητας ή και ανύπαρκτα. Η ανυπαρξία σταθμισμένων εργαλείων αξιολόγησης και η έλλειψη αποδείξεων ουσιαστικής κλινικής βελτίωσης και άρα αποτελεσματικότητας, η έλλειψη αξιόπιστων δεδομένων βραχυπρόθεσμης και κυρίως μακροπρόθεσμης ασφάλειας και η έλλειψη αποδείξεων για την αποτελεσματικότητα των μη ορμονικών φαρμακοθεραπειών είναι μερικοί από τους λόγους για τους οποίους επιτείνεται η πολυπλοκότητα του ζητήματος, ιδίως επειδή αφορά γυναίκες με διαφορετική συμπτωματολογία, ιστορικό, ανάγκες και προσδοκίες.

Σε γενικές γραμμές, οι γυναίκες στις οποίες η εμμηνόπαυση επέρχεται αυτόματα σε ηλικίες 45-54 ετών, που έχουν καλή γενική υγεία, χωρίς προδιαθεσικούς παράγοντες για εμφάνιση οστεοπόρωσης, χωρίς ή με ήπια εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα που δεν επηρεάζουν την ποιότητα ζωής τους, δεν χρειάζεται να αναζητήσουν κάποια θεραπεία. Οι προεμμηνοπαυσιακές ή περιεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, στις οποίες η οριστική διακοπή της έμμηνης ρύσεως επέρχεται ως αποτέλεσμα χειρουργικής αφαίρεσης των ωοθηκών, ακτινοθεραπείας ή αντικαρκινικής χημειοθεραπείας, συνήθως βιώνουν πολύ έντονα εμμηνοπαυσιακά συμπτώματα, τα οποία συνήθως επιφέρουν σημαντική μείωση της ποιότητας ζωής των πασχουσών γυναικών.

Όλες οι γυναίκες πρέπει να συζητούν τα συμπτώματα τους, το οικογενειακό και ατομικό ιατρικό ιστορικό τους και τις προσωπικές προτιμήσεις τους με τον ή την γιατρό τους. Ασχέτως του τι θα επιλέξει κάθε γυναίκα, πρέπει να επισκέπτεται τον ή την γιατρό της τουλάχιστον μία φορά το χρόνο, με σκοπό να συζητούν τη γενική της κατάσταση και το αποτέλεσμα τυχόν θεραπείας που λαμβάνει, καθώς και οποιεσδήποτε αλλαγές ενδείκνυνται ή επιθυμεί η ίδια να γίνουν. Η λήψη οποιουδήποτε ΄΄φυσικού΄΄ ή ‘’φυτικού’’ προϊόντος πρέπει να αναφέρεται πάντα στον ή στην γιατρό ή φαρμακοποιό, εξαιτίας των πιθανών ανεπιθύμητων ενεργειών ή αλληλεπιδράσεων με άλλα φάρμακα ή τροφές. Τα διάφορα συμπληρώματα διατροφής δεν ελέγχονται με τον ίδιο τρόπο ως προς την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα τους όπως τα συνταγογραφούμενα ή μη φάρμακα και άρα η χρήση τους μπορεί συνοδεύεται από απρόβλεπτες ή σοβαρές αρνητικές συνέπειες, ειδικώς επειδή οι περιεκτικότητες τους σε δραστικές ουσίες ή έκδοχα μπορεί να διαφέρουν σημαντικά από σκεύασμα σε σκεύασμα. Τέλος, η επιλογή θεραπευτή που εφαρμόζει συμπληρωματική-εναλλακτική θεραπεία είναι κομβικής σημασίας για την επιτυχία οποιασδήποτε θεραπείας και την αποφυγή επιπλοκών ή άλλων βλαβών από κακή ή ακατάλληλη εφαρμογή.

 

*Το παρόν άρθρο περιέχει εκλαϊκευμένες πληροφορίες που αντλήθηκαν από επιστημονικές δημοσιεύσεις διαθέσιμες στις βάσεις δεδομένων Pubmed και Scopus, όπως και από τις διαθέσιμες κλινικές οδηγίες της Βορειοαμερικανικής Εταιρείας Εμμηνόπαυσης, των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας (NIH) των ΗΠΑ και του Εθνικού Ινστιτούτου Κλινικής Αριστείας (NICE) του Ηνωμένου Βασιλείου. Οι πληροφορίες που εμφανίζονται εδώ δεν αποτελούν κλινική υπόδειξη ή έκδοση συνταγής για επίλυση συγκεκριμένων ιατρικών προβλημάτων αλλά στοχεύουν στο να αυξήσουν τη γνώση του ή της αναγνώστριας και να βοηθήσουν στην καλύτερη κατανόηση των διαθέσιμων θεραπειών. Η τελική επιλογή θεραπείας ή η παράλειψη της γίνεται μόνο σε συνεργασία και με τη σύμφωνη γνώμη του ή της γιατρού κάθε πάσχουσας.